Co warto wiedzieć wybierając oświetlenie do domu?

Pokój dzienny

Pokój dzienny to swoista wizytówka domu. To miejsce spotkań, ale również odpoczynku i relaksu. Dlatego warto podkreślić światłem jego charakter i zaakcentować aranżację wnętrza. W tym przypadku nie wystarczy jedno centralne oświetlenie sufitowe. Warto pokusić się o bardziej wyrafinowaną kombinację oświetlenia.

Klasycznym już rozwiązaniem są dodatkowe punkty świetlne w postaci kinkietów, lamp stołowych, podłogowych oraz dekoracji świetlnych np. z opraw do obrazu, podświetleń półek, wnęk a także kompozycji oczek halogenowych lub żarówek LED. Zastosowanie złożonego oświetlenia poprzez połączenie światła ogólnego z miejscowym i przy dodatkowym uwzględnieniu systemów regulacji natężenia oświetlenia zapewnia swobodne komponowanie klimatu wnętrza oraz gwarantuje funkcjonalność jak również energooszczędność. Inna ilość światła jest niezbędna przy spotkaniu towarzyskim, a inna przy odpoczynku, a także stosownie do pory roku i ilości światła dziennego.

Oświetlenie podstawowe (np. żyrandol, oprawa nad stołem) jest często uzupełniane lampą podłogową lub lampami stołowymi. Lampa podłogowa emituje dużą ilość światła na sufit dając w efekcie łagodne rozproszone światło odbite, sprzyjające relaksowi. Przeważnie tego rodzaju lampy mają ściemniacz i źródło światła o mocy od 100 do 500 W (zazwyczaj żarówka tradycyjna lub halogenowa). Producenci oferują lampy podłogowe w najprzeróżniejszych wersjach, np. z dodatkowym regulowanym ramieniem wyposażonym w żarówkę mniejszej mocy z przeznaczeniem do oświetlenia miejscowego, np. czytania.

Bardzo ciekawe efekty można uzyskać montując kinkiety na ścianach. Ich główny walor to dekoracja wnętrza, podkreślanie kolorystyki, np. struktury tynków dekoracyjnych, itp. Kinkiety zależnie od wykonania mogą oświetlać wnętrze światłem odbitym od ściany i sufitu lub świecić bezpośrednio poprzez dekoracyjne klosze. Wytwórcy oferują oprawy kinkietowe praktycznie na wszystkie rodzaje źródeł światła począwszy od tradycyjnych żarówek, a na lampach LED skończywszy.

Komponując wnętrze światłem warto pokusić się o zastosowanie elementów akcentujących detale pomieszczenia, np. świateł nad obrazami, małej mocy opraw halogenowych lub żarówek LED albo świetlówek liniowych podświetlających wnęki (półki) z gips-kartonu, itp. Światło z opraw akcentujących oprócz walorów dekoracyjnych będzie przydatne np. przy oglądaniu telewizji (specjaliści odradzają oglądanie TV przy całkowicie zgaszonym świetle).

 
Kuchnia

Dobierając oświetlenie do kuchni należy zwrócić uwagę na funkcjonalność. Oprócz tradycyjnie już stosowanego rozwiązania w postaci oprawy na suficie w centralnej części kuchni warto zainstalować oświetlenie miejscowe pod szafkami kuchennymi do wydajnego, dobrego oświetlenia blatów. Typowym rozwiązaniem są oprawy halogenowe (na żarówki 12 V) w postaci pojedynczych „oczek", listew, trójkątów montowanych w narożnikach na styku ściany i szafek lub oprawy na świetlówki liniowe do wyboru w różnych długościach.

Atutem niskonapięciowego oświetlenia halogenowego jest ładne białe światło o bardzo dobrym oddawaniu barw oraz większa wydajność o ok. 67 % w porównaniu do tradycyjnych żarówek i o ok 50 % w zestawieniu z sieciowymi żarówkami halogenowymi. Ponadto halogenowe źródła światła mają większą trwałość bo średnio 2000-5000 godzin. W kuchni również dobrze sprawdzają się świetlówki liniowe, także powszechnie stosowane do oświetlenia przestrzeni pod szafkami lub montowane na szafkach wzdłuż ścian w celu uzyskania oświetlania ogólnego stonowanym światłem odbitym. Świetlówki trójpasmowe są doskonałe jeśli chodzi o wydajność (średnio 6-8-krotnie więcej światła od tradycyjnych żarówek) i trwałość. Nowoczesne oprawy z elektronicznymi układami zapłonowymi gwarantują świetlówkom żywotność powyżej 10.000 godzin. Słabszą stroną świetlówek jest oddawanie barw, dlatego przy zakupie opraw świetlówkowych należy pamiętać o dobrej jakości świetlówkach, czyli z Ra powyżej 80 (to np. tzw. trójpasmowe).

Stopień odzwierciedlenia kolorów jest bardzo istotny ze względów praktycznych (np. przy ocenie świeżości produktów podczas przygotowywania posiłków) i estetycznych – światło prawidłowo oddające barwy we wnętrzu, zapewni wyższy komfort i estetykę pomieszczenia. Planując oświetlenie kuchni należy także pamiętać o praktycznym rozmieszczaniu wyłączników i gniazd do podłączenia sprzętów kuchennych. Standardem jest dzielenie na obwody z możliwością odrębnego włączania oświetlenia ogólnego i miejscowego sytuowanego między szafkami lub nad szafkami kuchennymi.
 


Łazienka

Światło w łazience to przede wszystkim skuteczne oświetlenie lustra. Jeszcze niedawno łazienka szczególnie w blokach z wielkiej płyty miała często jeden punkt świetlny. Tak zbudowane oświetlenie było ponure, monotonne i nieefektywne. Po przemianach ustrojowych i pojawieniu się na rynku szerokiej gamy opraw oświetleniowych i nowoczesnych źródeł światła, rozwiązania oświetlenia w łazienkach radykalnie ewoluowały.

Znakomite rezultaty przyniosło np. wykorzystanie żarówek halogenowych i świetlówek do iluminacji detali wnętrza. Lustro w łazience jest ważnym sprzętem i wymaga starannego oświetlenia dla uzyskania optymalnych warunków do makijażu czy golenia i zapewnienia pełnego komfortu domownikom. Specjaliści są zgodni, że lustro powinno być oświetlone najlepiej obu stron w celu eliminacji cieni i zapewnienia równomierności, chyba że jest długie i niskie - wówczas punkty świetlne montowane są nad nim. Bardzo istotne jest również, aby oprawy wykorzystane do lustra posiadały mleczne lub matowe klosze rozpraszające światło. Zastosowanie lamp z nieosłoniętymi źródłami światła może powodować olśnienie i utrudniać wykonywanie czynności.

Montując oprawy w łazience należy pamiętać o zasadach bezpieczeństwa. W obrębie wanny i natrysku można zainstalować tylko oprawy na obniżone, bezpieczne napięcie (12 V) i o podwyższonej szczelności (IP44). Zaś lampy na napięcie sieciowe (230 V) z IP44 mogą się znaleźć na wysokości powyżej 2,25 m i w strefie do 0,6 m licząc od krawędzi wanny (zobacz: ilustracja). Powyższe obostrzenia mają chronić użytkownika przed porażeniem prądem przy ewentualnym dotknięciu części metalowych oprawy, które w wyniku awarii mogą znaleźć się pod napięciem.

Oświetlenie ogólne łazienki można rozwiązać na kilka sposobów, np. poprzez zastosowanie plafonów na suficie, montaż kinkietów, podwieszenie sufitu gipsowo-kartonowego i osadzenie w nim oczek halogenowych. Brylantowo-białe światło żarówek halogenowych dekoruje wnętrze dając refleksy na armaturze i ożywiając kolory ścian i podłogi. Coraz częściej oprócz oświetlenia użytkowego lustra i nasufitowego dodatkowo "ubiera się" światłem kontury elementów wnętrza przez montowanie w zaprojektowanych wnękach świetlówek linowych lub pasków LED albo np. wbudowywanie diod w ściany z glazurą.

Technologia LED to nowa jakość w oświetleniu akcentującym i dekorującym. Diody cechują się imponującą trwałością, średnio 50-100 tysięcy godzin (tradycyjna żarówka 1000 h) i niezwykle małym poborem prądu, np. 1 W żarówka LED szacunkowo emituje światło porównywalne do 10 W żarówki halogenowej, dlatego oprócz świetlówek doskonale nadają do tworzenia akcentów świetlnych i montażu szczególnie w tych miejscach gdzie ważna jest niezawodność i trwałość.

 

Sypialnia

Oświetlenie w sypialni to niejednokrotnie kombinacja opraw ściennych z lampkami nocnymi lub lampą podłogową i dodatkowo podświetleniami dekoracji pomieszczenia. Oczywiście światło sufitowe w postaci plafoniery czy żyrandola, także ma swoje miejsce w wachlarzu stosowanych rozwiązań.

Bardzo przydatnym rozwiązaniem w sypialni jest możliwość regulacji natężenia oświetlenia. Z reguły lampy podłogowe mają wbudowane ściemniacze. Natomiast w przypadku sterowania oświetleniem ściennym czy lampkami nocnymi stosuje się ściemniacze instalowane w miejsce tradycyjnych łączników klawiszowych. Podczas remontu należy zaplanować dogodne położenie wyłączników i sterowników natężeniem oświetlenia.

Na rynku dostępne są również ściemniacze sterowane dowolnym pilotem od sprzętu RTV. Dokonując zakupu należy pamiętać, że typowe ściemniacze współpracują jedynie z żarówkami sieciowymi (230 V) i na obniżone napięcie (12 V) i nie da się ich np. zastosować do świetlówek liniowych czy kompaktowych. Wyjątkiem w tym przypadku jest świetlówka kompaktowa marki Govena - kompatybilna ze ściemniaczami napięciowymi.

Oprócz regulacji natężenia oświetlenia zaleca się stosowanie ciepłej barwy źródeł światła - w przypadku świetlówek liniowych będzie to temperatura barwowa 2700-3000 stopni Kelvina.

Bardzo interesującym rozwiązaniem i uzupełnieniem dekoracji wnętrza są półki świetlne emitujące łagodne rozproszone światło, montowane na łóżkiem często dodatkowo wyposażone w reflektorki do czytania. Jeżeli w sypialni znajduje się telewizor to przydatne będzie podczas oglądania włączone niewielkie źródło światła w celu wyeliminowania niezdrowych dla oczu silnych kontrastów. Doskonale sprawdzają się w tym przypadku małej mocy świetlówki, żarówki halogenowe lub diody wbudowane w elementy wystroju wnętrza (np. podświetlona wnęka).

 

Ile lamp w pomieszczeniu?

Poniższa tabela zawiera orientacyjne szacunkowe wartości łącznej mocy żarówek niezbędnych do oświetlenia danego pomieszczenia o wskazanej w tabeli powierzchni, stosowanie dla podanych progów natężenia oświetlenia: 150 luxów, 300 luxów, 500 luxów.

I tak np. w pokoju o powierzchni 12 m2 w celu uzyskania około 300 lx natężenia światła należy zainstalować żarówki o łącznej mocy w granicach 220 W - czyli np. 4 żarówki 50 W GU10 i jedną 20 W GU10. Wartości te należy traktować jako orientacyjne z uwagi na to, że o ostatecznej ilości światła w pomieszczeniu decyduje szereg czynników: kolorystyka wnętrza (im ciemniejsze kolory to tym większe straty), ustawienie mebli, parametry źródeł światła (np. mniejsza równomierność przy wąskich kątach rozsyłu światła). Jednakże przy doborze oświetlenia w zastosowaniach domowych dopuszczalna jest większa swoboda w operowaniu ilością światła i bierze się tutaj jako istotne kryterium subiektywną percepcję oraz upodobania.