LED – oświetlenie XXI wieku

Geneza powstania diod półprzewodnikowych sięga lat pięćdziesiątych XX wieku kiedy to w USA skonstruowano diodę emitującą czerwone światło.

Współczesne LED-y przeszły głęboką ewolucję w porównaniu do pierwowzoru, a dynamiczny rozwój tej technologii w ostatniej dekadzie zapewnił ekspansję LED-ów w zastosowaniach oświetleniowych. Diody są ciekawą alternatywą w technice oświetleniowej. Wytyczają nowy kierunek w energooszczędnych rozwiązaniach, umożliwiają redukcję zużycia energii elektrycznej, gwarantują trwałość i niezawodność oświetlenia.

Oto ich najważniejsze atuty:

– LED-y mogą emitować żądaną barwę światłą bez konieczności stosowania dodatkowych filtrów, np. światło białe: ciepłe lub chłodne; światło kolorowe: czerwone, żółte, zielone, niebieskie. Ważną cechą kolorowych LED są nasycone, intensywne barwy;

– LED-owe źródła światła mogę być skonstruowane w taki sposób by dawać skupioną wiązkę światła, np. o kątach rozsyłu światła 15°, 30° czy 60°;

–LED-y bardzo dobrze sprawdzają się w zastosowaniach wymagających częstego włączania i wyłączania, cechują się niską inercją. Częste włączanie i wyłączanie nie powoduje zwiększenia poboru energii;

– LED-y w bardzo krótkim czasie osiągają pełną efektywność. Większość LED-ów potrzebuje zaledwie mikrosekund aby świecić z pełną efektywnością;

– LED-owe źródła światła, w przeciwieństwie do żarówek czy świetlówek, pod koniec okresu żywotności powoli tracą swoją jasność. Nie gasną nagle, w ciągu ułamka sekundy;

– LED-y cechują się bardzo wysoką żywotnością, sięgającą średnio 50 000 – 100 000 godzin. Tradycyjne żarówki mają trwałość zaledwie 1000-2000 h;

– LED-owe źródła światła są bardzo odporne na wstrząsy i uderzenia. Dużo trudniej niż żarówki czy świetlówki jest je uszkodzić mechanicznie;

–  LED-y nie zawierają rtęci;

–  LED-owe źródła światła nie emitują światła ultrafioletowego i podczerwieni.

Na rynku pojawiły się diody będące zamiennikami żarówek tradycyjnych, halogenowych oraz w pewnym stopniu świetlówek liniowych. Jednakże istotnym mankamentem niedrogich źródeł LED są ograniczenia w ilości światła, co w praktyce oznacza, iż nie zastępują one jeszcze żarówek dużej mocy, ale producenci wciąż doskonalą LED-y i w sprzedaży dostępne są już oprawy z modułami diodowymi o większej wydajności, przydatne do tworzenia oświetlenia ogólnego.

Generalnie LED-y charakteryzują się wysoką efektywnością świetlną, np. żarówka RaLED z trzonkiem E27, pobierająca zaledwie 2 W ma strumień świetlny 132 lm - to więcej niż wytwarza tradycyjna żarówka o mocy 15 W. Podobny produkt marki Activ Jet z mleczną bańką, emituje 80 lm. Z kolei LED 3,5 W wytwarza strumień 95 lm. Inne LED-y z przedziału cenowego 10-30 zł z trzonkami E14, E27, GU10, GU5,3 mogą być z powodzeniem zamiennikami żarówek 15-25 W.

Dla porównania:
- żarówka tradycyjna 15 W E27 - strumień 90 lm;
- żarówka 25 W E27 - 220 lm;
- żarnik halogenowy 12 V 5 W G4 – 60 lm;
- żarnik 12 V 10 W G4 – 110 lm;
- żarnik 12 V 20 W G4 – 300 lm.

Biorąc pod uwagę powyższe dane należy w momencie zakupu zwracać uwagę na wydajność i docelowe miejsce instalacji. Diody o mocach 1-4 W doskonale się sprawdzą jako oświetlenie dekoracyjne i akcentujące, czyli we wszelkiego typu zabudowach, wnękach, półkach oraz jako światło nocne, oświetlenie uzupełniające schodów czy korytarza. Ponadto będą świetną alternatywą dla żarówek i świetlówek w zastosowaniach na zewnątrz, gdyż ich żywotność z reguły w przedziale 50-100 tys. godzin bije na głowę wszystkie inne źródła światła. Dlatego oprócz uzyskania oszczędności energii zamontowanie LED-ów rozwiąże problem kosztów i utrudnień wynikających z konieczności częstej wymiany np. żarówek w oprawach w trudno dostępnych miejscach.

Oprócz diod zamienników typowych źródeł światła do dyspozycji projektantów są tzw. taśmy, paski ledowe i moduły LED z przeznaczeniem na przykład do podświetlania przestrzeni między szafkami w kuchni, do akcentowania konturów mebli, czy elementów zabudowy gipsowo-kartonowej.

ZOBACZ: OPRAWY I ŹRÓDŁA LED

Oprac. Stanisław Bartnik