Oświetlenie w kuchni do pracy i przyjemności

Choć oficjalnie centralnym punktem każdego mieszkania i domu jest pokój dzienny, jednak nieoficjalnie wiadomo powszechnie, że funkcję tą w rzeczywistości pełni kuchnia.

Wielu członków rodziny tu właśnie spędza najwięcej czasu. W kuchni szykuje się posiłki, a w wielu mieszkaniach pełni ona także rolę jadalni. Tu domownicy często rozmawiają ze sobą. Podczas przyjęcia dla znajomych, gdy wszyscy bawią się w sąsiednim pokoju, w kuchni prowadzi się najciekawsze „pogaduchy”. Tu także przyjmujemy najbliższych przyjaciół. Słowem, kuchnie można z pewnością uznać za domowe centrum integracyjne.

Znaczenie kuchni jest szczególne w domach, gdzie nie jest ona oddzielnym pomieszczeniem, a otwarta na sąsiedni pokój dzienny tworzy z nim wspólnie duże, otwarte wnętrze. Różnorodność zadań i funkcji takiego pomieszczenia wymaga szczególnej troski o całą kuchenną infrastrukturę – meble i sprzęty AGD.

Cała nasza troska i trud urządzenia tego ważnego, domowego centrum pójdzie jednak na marne, jeśli zapomnimy o świetle wydobywającym je z wieczornego mroku. Oświetlenie kuchni powinno być dostatecznie jasne, równomierne i o wysokiej jakości wyrażającej się w tym przypadku miedzy innymi właściwą barwą światła, dostosowaną do wykonywanych czynności.

Musimy pamiętać, że poszczególne prace kuchenne odbywają się w różnych strefach pomieszczenia. Gdzie indziej przygotowujemy posiłki, gdzie indziej je jemy. Z pewnością pożądanych cech oświetlenia kuchni nie zapewni nam jedna lampa zawieszona na środku sufitu. Podstawowym warunkiem dobrego oświetlenia kuchni powinno więc być jego zróżnicowanie.

Oświetlenie ogólne

Jak w każdym pomieszczeniu potrzebne będzie oświetlenie ogólne. Tradycyjnie może je zapewnić oprawa oświetleniowa umieszczona na suficie. Może to być np. płaska plafoniera w centralnym punkcie stropu. Innym, praktycznym rozwiązaniem będą oprawy typu „downlight” wbudowane w strop podwieszany. Oba wspomniane typy opraw mogą wykorzystywać tradycyjne żarówki lub energooszczędne świetlówki kompaktowe.

Oświetlenie ogólne może być też zrealizowane dzięki zamontowaniu w suficie podwieszonym małych opraw do żarówek halogenowych z bankami reflektorkowymi, tak zwanych „oczek”. Użyte w nich żarówki powinny mieć jednak jak najszerszy kąt świecenia, co pozwoli uzyskać równomierne oświetlenie całej powierzchni, bez miejsc jasnych pod oprawami i ciemnych pomiędzy nimi i z boków. W przypadku żarówek o skrajnie wąskim kącie świecenia dla uzyskania równomierności oświetlenia trzeba by zastosować większą ich liczbę.

Doskonałej jakości oświetlenie ogólne można także osiągnąć dzięki wykorzystaniu, tak zwanego, oświetlenia pośredniego. Polega ono na oświetlaniu powierzchni roboczych światłem odbitym od sufitu. Strumień świetlny kierowany jest nie bezpośrednio w dół ku oświetlanym powierzchniom, a w górę, na sufit. Po odbiciu od jego jasnej powierzchni jest rozpraszany i jako „miękkie” światło doskonale, bezcieniowo oświetla pomieszczenie.

Takie oświetlenie może być zrealizowane na przykład za pomocą opraw ze świetlówkami liniowymi umieszczonych w specjalnych wnękach ścian lub sufitu biegnących dookoła kuchni lub nawet umieszczonych bezpośrednio na szafkach kuchennych na przeciwległych ścianach, w taki sposób, aby były niewidoczne dla obserwatorów. Oświetlenie pośrednie jest zalecane szczególnie w pomieszczeniach niskich, ponieważ silne rozświetlenie sufitu powoduje pozorne podwyższenie wnętrza.

Oświetlenie stref roboczych

Kuchenne strefy robocze to przede wszystkim blaty szafkowe, kuchenka i zlewozmywak. Tu wykonujemy większość prac. Często korzystamy przy nich z ostrych narzędzi lub kuchennych sprzętów zmechanizowanych. Z kolei kuchenki gazowe i elektryczne grożą zapaleniem lub poparzeniem. Prace te są potencjalnie niebezpieczne. Ryzyko poniesienia uszczerbku na zdrowiu we własnej kuchni zmniejszy z pewnością dobre oświetlenie tych miejsc ułatwiające pewne i szybkie postrzeganie.

Oświetlenie kuchenki zapewnią zazwyczaj oprawy zamontowane fabrycznie w nowoczesnym, nadkuchennym okapie lub wyciągu. Z całą pewnością blaty szafkowe, na których wykonujemy większość czynności przy sporządzaniu potraw, nie będą dobrze oświetlone przez oprawy oświetlenia ogólnego. Z wyjątkiem blatów umieszczonych na szafkach stojących pośrodku kuchni w układzie „wyspowym”, większość szafek ustawiana jest pod ścianami, a nad nimi zawieszane są szafki ścienne, które skutecznie zacieniają miejsca pracy. Dodatkowo my sami stojąc będziemy przesłaniać światło od opraw sufitowych i rzucać cień w miejsca gdzie powinno być najjaśniej. Niezbędne jest zatem dodatkowe, bezpośrednie oświetlenie blatów roboczych. Oświetlenie to musi być dostatecznie jasne, lecz nie razić osób stojących przy blacie.

Najlepszym i praktycznie jedynym sposobem jest umieszczenie opraw oświetleniowych pod szafkami wiszącymi. Mogą to być: bardzo cienkie oprawy wmontowane w dno szafek wiszących, wykorzystujące na ogół miniaturowe, całoszklane żarówki halogenowe usytuowane poziomo, cienkie oprawy nabudowane pod szafkami wiszącymi, przeznaczone do żarówek halogenowych, liniowych świetlówek miniaturowych lub liniowych żarówek specjalnych, super cienkie oprawy wykorzystujące półprzewodnikowa źródła światła. W każdym z tych przypadków pod brzegiem szafki powinna być zamontowana listwa meblowa osłaniająca wzrok osoby pracującej i zabezpieczająca przed męczącym olśnieniem.

Zdecydowanie należy też unikać tworzenia jaskrawych, miejscowych odbić źródeł światła i opraw oświetleniowych na powierzchniach blatów kuchennych. Mogą się one tworzyć zwłaszcza na blatach wykonanych z kamienia lub innych materiałów o bardzo gładkich powierzchniach. Oświetlenie miejsc pracy w kuchni powinno być jasne, lecz tu także należy pamiętać o konieczności zapewnienia równomierności.

Oświetlenie stołu i oświetlenie dekoracyjne

Kuchnia nie zawsze musi być jasno oświetlonym laboratorium. W sytuacji intymnej, rodzinnej kolacji lub spokojnego spotkania z przyjaciółmi potrzebne nam będzie oświetlenie nastrojowe i dekoracyjne. Dla specjalnej świetlnej dekoracji kuchni, w oszklonych szafkach zamontujemy delikatne oświetlenie wewnętrzne. Będziemy go z pewnością używać tylko w specjalnych sytuacjach, gdy większość oświetlenia ogólnego będzie wyłączona. Jego zadaniem nie będzie ułatwianie wyjmowania naczyń, ale stworzenie nastroju i delikatne, dodatkowe rozświetlenie wnętrz na przykład w sytuacji, gdy jedynym światłem będzie lampa nad stołem.

Światło w szafkach zmusi nas także do utrzymywania w nich porządku. Sprawą wielkiej wagi jest zastosowanie takich opraw oświetleniowych i takie ich usytuowanie, aby nie powodowały one olśnienia wzroku. Innymi słowy nie mogą one razić osób siedzących przy stole. W ich polu widzenia nie powinny występować źródła światła ani żadne jaskrawe części oprawy.

Jeśli użyjemy wiszących opraw oświetleniowych z kloszami wykonanymi z matowanego, przeświecającego szkła, najlepiej umieścić je na takiej wysokości, aby siedząc przy stole nawet z nieco uniesionym wzrokiem, nie widzieć ich bezpośrednio. Jeśli mimo wszystko zechcemy zawiesić je niżej, moc źródeł światła powinna być na tyle mała, aby widziane przez cały czas świecące lampy nie raziły wzroku.

W modnych ostatnio oprawach z kloszami z grubego, całkiem przezroczystego szkła należy stosować żarówki w bańkach matowych lub świetlówki kompaktowe. Ich mleczna powierzchnia nie razi wzroku. Można też spróbować stosowania tradycyjnych żarówek jednak zaopatrzonych w bańki reflektorowe, kierujące światło w dół. Ich boczne powierzchnie nie są jaskrawe, więc w mniejszym stopniu będą powodować olśnienie.

Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie oprawy oświetleniowej z nieprzeświecalnym kloszem. Jeśli dodatkowo będzie można regulować wysokość jej zawieszenia to nisko opuszczona całkowicie zasłoni źródło światła przed naszym wzrokiem. Podniesiona wysoko będzie wspomagać oświetlenie ogólne w kuchni. Powierzchnia wewnętrzna takiego klosza, która może występować w polu widzenia osób siedzących powinna być matowa i dobrze rozpraszać światło.

Wreszcie należy wziąć też pod uwagę możliwość ściemniania lampy wiszącej nad stołem jadalnym. Pomoże to w stworzeniu odpowiedniego nastroju. W wypadku opraw z matowymi szklanymi kloszami najbardziej wskazaną barwą szkła jest biel. Klosze kolorowe zmienią barwę światła. Może się to niekorzystnie odbić na wyglądzie osób przy stole, a wędliny oświetlone światłem o zielonkawym zabarwieniu na pewno będą wyglądać nieświeżo.



Marek Kołakowski
Oświetlenie Info